سرطان دستگاه گوارش در ایران: روند پژوهش‌های محققان ایرانی در پایگاه‌های اطلاعاتی بین‌المللی

هدف: سرطان‌های دستگاه گوارش یکی از پرخطرترین و شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران می‌باشند و حدود نیمی از مرگ‌های حاصل از سرطان را در ایران (4/44درصد) به خود اختصاص می‌دهند. هدف از این مطالعه بررسی تولیدات علمی ایران در زمینه موضوعی سرطان دستگاه گوارش در پایگاه‌های اطلاعاتی بین‌المللی منتخب (Scopus, Medline) بود. با توجه به شیوع قابل توجه این بیماری در جهان و ایران و تأثیر پیامدهای سوء آن بر بیمار و جامعه، لزوم انجام پژوهش و تحقیقات علمی در رابطه با این بیماری بیش از پیش ضروری می‌نماید. مواد و روش‌ها: این مطالعه، از نوع توصیفی-مقطعی است که با به‌کارگیری شاخص‌های علم‌سنجی انجام گرفت. ﺑﺮای ﺟﻤﻊآوری دادهﻫﺎ از دو ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺪﻻین و اسکوپوس به عنوان ﻣﺤیط ﭘﮋوﻫﺶ استفاده شد. به منظور استخراج داده‌ها از پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس در قسمت جستجوی پیشرفته پایگاه، استراتژی جستجوی طراحی شده محقق که شامل تمامی کلید واژه‌های مرتبط با بیماری سرطان دستگاه گوارش بود به‌کارگرفته شد. کلید واژه‌ها مشتمل بر 17 کلید واژه بودند که با 9 کلید واژه مرتبط با بدخیمی و تومور و سرطان ترکیب شدند و در نهایت 153 کلید واژه مختلف را تشکیل دادند. استراتژی جستجو در پایگاه اطلاعاتی مدلاین بر اساس سرعنوان‌های موضوعی پزشکی (MeSH) و با کمک متخصص موضوعی (پزشک متخصص) طراحی گردید. یافته‌ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که تعداد 1826 مدرک در زمینه موضوعی سرطان دستگاه گوارش توسط محققان ایران در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس و تعداد 468 مدرک در پایگاه اطلاعاتی مدلاین نمایه شده است و کشور ایران در زمینه تولیدات علمی  مربوط به سرطان دستگاه گوارش در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس، در رتبه 30 جهانی و در پایگاه اطلاعاتی مدلاین، در رتبه 31 جهانی و در میان کشورهای آسیایی در جایگاه دهم و در میان کشورهای خاورمیانه در رتبه سوم قرار دارد. در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس دانشگاه علوم پزشکی تهران با تولید 17/35 درصد و در پایگاه اطلاعاتی مدلاین دانشگاه شهید بهشتی تهران با تولید 17/15 درصد به عنوان فعال‌ترین مرکز در این حوزه شناسایی شدند و در هر دو پایگاه اطلاعاتی مجله Asian pacific journal of cancer prevention بیش‌ترین تعداد مدارک علمی ایران را در زمینه مورد بررسی منتشر کرده است. نتیجه‌گیری: میزان تولیدات علمی در زمینه سرطان دستگاه گوارش در هر دو پایگاه اطلاعاتی در طول سال‌های اخیر افزایش داشته است. با این وجود اختلاف قابل توجه‌ای بین تولیدات علمی ایران که در این دو پایگاه اطلاعاتی ایندکس شده‌اند و افزایش آمار افراد مبتلا به این بیماری و مرگ و میر حاصل از این بیماری در جامعه که بر اساس آمار رسمی سازمان ثبت سرطان در کشور اعلام شده است وجود دارد که توجه و همت سیاست‌گذاران را می‌طلبد